Қазақстандық «Динамо» спорт қоғамына 95 жыл!

 

 

 

 

 

Еліміздегі ең көне спорт ұйымдарының бірі болып табылатын «Динамо» дене шынықтыру-спорт қоғамына 2020 жылдың 6 желтоқсанында 95 жыл толды.

1923-1925 жылдары Қазақстанда алғашқы динамолық орталықтар құрыла бастады. Олар Петропавл, Шымкент, Семей, Ақмола, Қызылорда, Орал қалаларында пайда болды. Алдымен оларға ОГПУ әскери қызметшілері мен қызметкерлерінің шағын топтары кірді. 1925 жылы Семей қаласында  бірінші облыстық динамолық кеңес құрылды. «Динамо»  отандық дене шынықтыру-спорт және олимпиадалық қозғалыстың қалыптасуында ізашар және көшбасшы болды. «Динамо» қоғамы алғашқы спорт ғимараттарын салып, елде алғашқы бұқаралық жарыстар өткізді. 1931 жылдың 6 шілдесінде Алматы қаласында стадион салтанатты түрде ашылды.

1931 жылы Петропавлда коньки секциялары ашылды, онда балалар коммуналарының оқушыларымен қатар ересектер де айналыса бастады. 1930-1940 жылдар аралығында Динамо бөлімшелерінде жеңіл атлетикалық спорттың дамуы белсенді түрде жалғасты, бұған ГТО Бүкілодақтық дене шынықтыру кешенін енгізу ықпал етті.

1936 жылы Қазақстанда 8 облыстық «Динамо» кеңесі жұмыс істеді: Қарағанды, Ақтөбе, Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қостанай, Солтүстік Қазақстан.

1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезінде республикалық ұйым «Бәрі де майдан үшін, бәрі де жеңіс үшін!» деген ұранмен жұмыс істеді. Әскери-қолданбалы спорт түрлеріне: оқ атуға, кедергілер жолағынан өтуге, нысанаға және қашықтыққа граната лақтыруға, қоян-қолтық ұрысқа көп көңіл бөлінді. Шақыру алды бекеттерінде сабақтар өткізілді, трофейлік қару зерттелді, әскери-қолданбалы спорт түрлері бойынша қоғамдық нұсқаушылар даярланды.

Соғыстан кейінгі жылдары да «Динамо» қоғамы спорттың қарқынды дамуына серпін берді. 1948 жылы Бүкілодақтық қоғамның 25 жылдық мерейтойына арналған Қазақ КСР «Динамо» спорт қоғамының соғыстан кейінгі алғашқы республикалық Спартакиадасы өтті.

50-ші жылдары елімізде спорт қарқынды дами бастайды. «Динамо» қоғамы – елімізде алғашқылардың бірі болып балалар спорт үйірмелері мен секцияларын аша бастады. «Жас динамошы» ұйымдары құрылды.

 

1951 жылы «Медеуде» мұз айдынының пайда болуымен Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің жүлделеріне арналған алғашқы ресми жарыстар өткізіле бастады.

1953жылы 22 жасар  Ораз Канлыбаев алғаш рет Қазақстанда мәнерлеп сырғанаудан КСРО чемпионы атанды.

Халықаралық аренаға шыққан республикамыздағы алғашқы динамолық гимнастшысы Юрий Цапенко болды. Ол 1961, 1962, 1963 жылдары көпсайыста КСРО кубоктары мен чемпионаттарының жүлдегері болды.

70-ші жылдарда жеңілмейтін классикалық балуан ретінде аты аңызға айналған Валерий Резанцев 1970 жылдан 1976 жылға дейін екі рет Олимпиада чемпионы және қатарынан 7 рет әлем чемпионы атанды.

1977 жылы  «Динамо»  Алма-Ата командасы допты хоккейден КСРО чемпионатында алғашқы жеңісіне қол жеткізіп, чемпион атанып, мәскеулік «Динамодан» бес ұпайға озып кетті. КСРО-ның 23 чемпионатынан «Динамо» (Алматы) командасы 19 рет чемпион атанды! Барлық спорт түрлерінен бірде-бір жоғарғы лига командасы мұндай нәтижелермен мақтана алмайды.

 

 

 

1980 жылы Мәскеуде өткен Олимпиадада тұңғыш қазақ-Олимпиада чемпионы балуан Жақсылық Үшкемпіров болды. Грек-рим күресіндегі Олимпиада чемпионы атағын Шамиль Серіков (екі дүркін әлем чемпионы және Еуропа чемпионы) жеңіп алды. Мәскеу Олимпиадасының күміс жүлдегерлері Анатолий Быков (күрес), Виктор Демьяненко және Серік Қонақбаев (бокс) болды Олар қазақстандықтардың ғана емес, сонымен қатар  бүкіл КСРО-ның  нағыз мақтанышына айналды.

 

 

1980 жылы 29 шілдеде су добынан КСРО ерлер құрамасы Мәскеу Олимпиадасында жеңіске жетті. Аты аңызға айналған команда құрамында «Динамо-Алма-Ата» ватерполисі, КСРО еңбек сіңірген спорт шебері Сергей Котенко өнер көрсетті. Ол көп жылдар бойы КСРО және «Динамо» (Алматы) құрама командасының капитаны болды.

1989 жылы Қызыл Орданың тумасы Марат Сатыбалдиев қазақстандықтардан алғаш рет трек велоспортында әлем чемпионы атанды.

 

 

Ел тәуелсіздігін алған 1991 жылдан бастап қазіргі заманғы қазақстандық «Динамо» денешынықтыру және спорт қоғамы құрылды.

Тәуелсіздік жылдары қазақстандықтардың жазғы және қысқы олимпиадаларда жеңіп алған 72 олимпиадалық наградаларының 60-ы динамолық спортшылардың еншісінде, оның ішінде 12-і-алтын, 19-ы-күміс және 29-ы-қола. 1996 жылы Атлантада өткен XXVI жазғы Олимпиада ойындарында динамолықтар 9 медаль жеңіп алды: Алтын: Александр Парыгин (қазіргі бессайыс), Юрий Мельниченко (грек-рим күресі). Қазақстан құрамасы Сергей Беляев (атыс бойынша 2 медаль), Болат Жұмаділов (бокс) және 4 қола медаль әкелді: Болат Ниязымбетов (бокс), Ермахан Ибраимов (бокс), Владимир Вохмянин (атыс), Мәулен Мамыров (еркін күрес). 1998 жылы Наганода өткен Қысқы Олимпиадада қола медальді Людмила Прокашева (конькимен жүгіру спорты) жеңіп алды.

2000 жылы Сиднейде (Австралия) өткен Олимпиада ойындарында динамолықтар үш алтын және екі күміс медальға ие болды. Алтынды Бекзат Саттарханов (бокс), Ермахан Ибраимов (бокс) және Ольга Шишигина (жеңіл атлетика), күмісті Болат Жұмаділов (бокс) және Александр Винокуров (велоспорт) әкелді.

2004 жылы XXVIII жазғы Олимпиада ойындарында (Афина): алтын елге динамовец Бақтияр Артаев (бокс); күміс Геннадий Головкин (бокс), Сергей Филимонов (ауыр атлетика), қола: Георгий Цурцумиа (грек-рим күресі), Геннадий Лалиев (еркін күрес) және Серік Елеуов (бокс) әкелді.

2008 жылы Пекинде өткен XXIX жазғы Олимпиада ойындарында «Динамо» ФСО спортшылары алтын медальдарға ие болды: Бақыт Сәрсекбаев (бокс), Алла Важенина (ауыр атлетика), күміс медальдар: Асхат Житкеев (дзюдо күресі), Таймураз Тигиев (еркін күрес), Нұрбахыт Теңізбаев (күрес); қола медальдар: Елена Шалыгина (күрес), Марид Муталимов (күрес), Еркебұлан Шыналиев (бокс).

2010 жылы Ванкуверде (Канада) өткен XX қысқы Олимпиада ойындарында Елена Хрусталева биатлоннан күміс медальға ие болды.

2012 жылы Лондон қаласында (Ұлыбритания) өткен XXX жазғы Олимпиада ойындарында «Динамо» спортшыларынан алтынды: Александр Винокуров (велоспорт), Серік Сәпиев (бокс); күміс: Әділбек Ниязымбетов (бокс); қола: Даниял Гаджиев (грек-рим күресі), Марина Вольнова (бокс), Гюзель Манюрова (күрес), Иван Дычко (бокс), Ақжүрек Таңатаров (күрес) иеленді.

2014 жылы Сочиде өткен XXII Қысқы Олимпиада ойындарында мәнерлеп сырғанаудан Қазақстан қоржынына Денис Тен бір қола медаль салды.

 

2016 жылы Рио-де-Жанейрода өткен жазғы Олимпиада ойындарында динамошылар 11 медаль жеңіп алды: алтын: Дмитрий Баландин (жүзу),Нижат Рахимов (ауыр атлетика), Данияр Елеусінов (бокс); күміс: Елдос Сметов (дзюдо күресі), Жазира Жаппаркөл (ауыр атлетика), Василий Левит (бокс), Әділбек Ниязымбетов (бокс), Гюзель Манюрова (күрес); қола: Отгонцэцэг Галбадрах (дзюдо күресі), Эльмира Сыздықова (әйелдер күресі), Иван Дычко (бокс).

2018 жылы Пхенчхан қаласында (Оңтүстік Корея) өткен XXIII Қысқы Олимпиада ойындарында  ҚР ІІМ Ұлттық гвардиясының аға лейтенанты – динамолық могулшы Юлия Галышева бір ғана «қола» медаль жеңіп алды.

Динамо спортшыларының жарқын жетістіктеріне 2019 жылы Элизабет Тұрсынбаеваның Жапонияның Сайтама қаласында өткен Әлем чемпионатында өнер көрсеткенін жатқызуға болады. Ол вице-әлем чемпионы және тарихтағы алғашқы ересек конькимен жүгіруші болды, ол еркін бағдарламада таза төрттік салховты орындады.

Бүгінгі таңда Қазақстанда Токиода өтетін жазғы Олимпиада ойындарына 42 олимпиадалық лицензия бар, оның 34-ін Динамо спортшылары жеңіп алды.

ҚР ІІМ және «Динамо» спорт қоғамы жыл сайын ҚР ІІМ спартакиадасы және қоғамның ведомствоаралық Спартакиадасы аясында жеті қызметтік-қолданбалы спорт түрлерінен: самбо күресі, қазақ күресі, қоян-қолтық ұрыс, президенттік көпсайыс, жауынгерлік қарудан ату, волейбол және футбол бойынша 15 мыңнан астам адамды қамтитын спорттық жарыстар өткізеді. «Динамо» ДШСҚ  қызметкерлер мен әскери қызметшілерден сынақтар қабылдауға, сабақтар өткізуге және түрлі спорттық іс-шараларды дайындауға көмектеседі.

«Динамо» ФСО филиалдарының ҚБК-да жыл сайын 85 мыңнан астам адамды қамти отырып, мыңдаған дене шынықтыру-спорттық, мәдени-бұқаралық және тәрбиелік іс-шаралар өткізіледі. Мемлекеттік міндет кезінде халықты дене шынықтыру және спортпен жүйелі түрде шұғылданумен 30% қамтуға қол жеткізу, ішкі істер органдарында бұл көрсеткіш іс жүзінде 90% — дан асады.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрі, «Динамо» спорт қоғамының төрағасы, полиция генерал-лейтенанты Е.З. Тұрғымбаевтың бұйрығымен бұл жұмыс барлық ведомстволық және аумақтық бөлімшелерде ретке келтірілген. Онда жеке құрамның қызметтік уақытының бір бөлігі спортпен және дене шынықтырумен айналысуларына бөлінген.

Салауатты өмір салтын насихаттау мақсатында, Президенттің Қазақстан халқына Жолдауының шешімін орындай отырып, жыл сайын спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру іс-шаралары, үздік аудандық полиция бөлімдері, оқу орындары арасындағы спартакиадалар, қызметтік-қолданбалы спорт түрлері бойынша чемпионаттар (самбо күресі, президенттік көпсайыс, жауынгерлік қарудан ату, қоян-қолтық ұрыс) және республикалық турнирлер (волейбол, шағын футбол) өткізіледі.

«Динамо» барлық филиалдарындағы жұмыстың маңызды бағыты —  еліміздің спортын дамыту, спортшыларымыздың әлемдік додаларда жоғары деңгейлер көрсетулеріне ықпал ету.

Динамо спортшылары әртүрлі спорт түрлеріндегі ұлттық құрама командалар құрамының 80% — дан астамын құрайды. «Динамо» спорт қоғамы 44 олимпиадалық спорт түрінің 36-сы бойынша спортшыларды дайындайды.

«Динамо» спорт қоғамы балалармен және жастар арасында спортты насихаттау мақсатында ҚР ІІМ бастамасымен 2017 жылы «Жас Динамо» бұқаралық жасөспірімдер қозғалысы ұйымдастырылды. Онда бүгінде 25 мыңнан астам жасөспірімдер шынығады. Жас динамошылардың  негізін еліміздің орта мектептері мен жоғары оқу орындарының спорттық лигалары құрайды, оның ішінде спорт мектептері, құқық қорғау және қауіпсіздік органдары үшін резерв дайындайтын ҚР ІІМ оқу орындары бар.

Жастармен және балалармен кешенді жұмыс аясында 2018 жылдың 3 наурызынан бастап ҚР ІІМ мен  «Динамо» спорт қоғамы  бірлесіп «Бақытты балалық шақты қорғау»имидждік жобасын іске қосты. Балалар мен жасөспірімдерге арналған 85 тегін спорт секциялары ашылды. Бүгінде елімізде спорттың 45 түрі бойынша 187 спорт секцияларында  6 мыңнан астам жас динамошылар айналысады.

«Бақытты балалық шақты қорғау» жобасын іске асыру барысында «Динамо-Қазақстан балаларына», «Есірткіге жол жоқ!»және т.б. 900-ге жуық іс –шаралар жүзеге асырылды.

Балалар қылмысының, нашақорлықтың, маскүнемдіктің және басқа да қоғамға қарсы көріністердің алдын алу жөніндегі іс-шараларға басым көңіл бөлінеді. Бұл жұмыста «Динамо» спорт қоғамы ҚР ІІМ,  Әкімшілік полиция комитетімен, өңірлердегі ювеналды полиция және Нашақорлыққа қарсы күрес бөлімдерімен, ардагерлер кеңесімен және басқа да құрылымдармен өзара бірлесе отырып, әрекет етеді.

«Динамо» көп балалы және аз қамтылған отбасыларға әлеуметтік қолдау көрсетіп отырады, балалар үйлеріне қамқорлық жасайды. «BI Жұлдызай» қайырымдылық қорымен бірлесе отырып, білім беруде ерекше қажеттіліктері бар балаларға арналған спорттың төрт түрі бойынша екі Республикалық Спартакиада өткізді, оған Қазақстан қалаларынан 2500-ден астам бала қатысты.

Екінші жыл қатарынан ҚР ІІМ және ҚР Құқық қорғау органдары мен күш құрылымдарының ардагерлер Кеңесінің қолдауымен «Динамо» ФСО-да «Ұлы дала сақшылары»кәсіби бағдар беру жобасы жүзеге асырылуда. Оның міндеті-барлық мүдделі ұйымдардың оқушы жастарды құқықтық тәртіп және қауіпсіздік органдарында жұмыс істеуге кәсіптік бағдарлау жөніндегі күш-жігерін үйлестіру. «Динамо» ФСО социализм кезеңінде бұл қызметпен сәтті айналысты және қазіргі заманғы талаптарды ескере отырып, бұл жұмысты сәтті модернизациялауда. Барлық филиалдарда кадет сыныптарымен және «Жас полиция», «Жас Бауыржандар», «Жас шекарашылар», «Жас құтқарушылар» «Жас Бүркіт» әскери-патриоттық клубтарымен шефтік жұмыс жүргізіледі.

 

«Динамо» спорт қоғамы Ұлттық Олимпиада комитетімен, Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс–қимыл агенттігімен және аумақтық филиалдарымен бірлесе отырып, 2020 жылғы қаңтар айында спорт саласындағы сыбайлас жемқорлыққа,  бағытталған «Сыбайлас жемқорлықсыз Спорт» акциясын өткізді.

Спорт мерекесі күні қарсаңында өткізілген «Спортсыз күн жоқ»  атты ең үздік спорт жаттығулары бойынша республикалық онлайн-байқауда барлық филиалдар ерекше белсенділік танытты.

 

Динамолық айронмендер Чуашев, Айдын Сәдібеков және Дмитрий Ким бастаған  » Марафон18 – 760greenkm »  республикалық эко марофонын да ерекше атап кетуге болады. Динамошылар 18 күнде Қазақстанның 18 қаласында 18 марофонды жүгірді. Марафонның ұзақтығы әр қалада — 42 км 195 м.18 марафонның жалпы ұзындығы-760 км. сондай – ақ, марафонды өткізу барысында әр қалада қоршаған ортаны сауықтыру мақсатында ағаштар отырғызылды. Жүгіру миссиясы-болашақ ұрпаққа табиғатты сақтау, Спорт пен салауатты өмір салтын насихаттау арқылы адамдардың назарын экология мен қоршаған орта проблемаларына аудару болды. Марафон қазақстандық «Динамо» спорт қоғамының  95 жылдығына, Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына және еріктілер жылына арналды.

«Динамо» ФСО Динамо ұйымдарының халықаралық үйлестіру кеңесінің (ҚКХК) мүшесі болып табылады. Оған 18 мемлекет кіреді. ҚКХК желісі бойынша жыл сайын полиция қызметкерлері мен күштік ведомстволар арасында Динамиадалар мен спартакиадаларға  біріктірілген халықаралық спорттық жарыстар мен чемпионаттар өткізіледі.